Cultuur in Rwanda heeft veel gezichten

27 augustus 2021

Strakke schilderijen van koeienmest, dansen met graspruiken, een kapsel in halve cirkels om je vrijgezelle status te etaleren of robuuste manden van gras en bladeren. Stuk voor stuk kunststukjes van de Rwandese cultuur. Dit zijn de zes opmerkelijkste.

Umuhamirizo, van krijgersdans tot feestdans
Muziek en dans zijn in Rwanda belangrijke cultuuruitingen. Een van Rwanda’s oudste traditionele dansen is de krijgersdans umuhamirizo. Deze van oorsprong Burundese dans werd door koninklijke soldaten uitgevoerd na het winnen van een veldslag. Gepaard met tromgeroffel en hoorngeschal. De dansers droegen graspruiken, beschilderden hun bovenlijf in verschillende kleuren en droegen bellen om hun armen. Getooid met speer en schild, een imposante verschijning. De Rwandezen verrijkte de dans later met gevechtstechnieken en liederen. Tegenwoordig is de umuhamirizo-dans een gebruik tijdens feesten en bruiloften. Tijdens een umuhamirizo-workshop leer je de dans en maak je plezier met de lokale bevolking.

Amasunzu, een messcherp kapsel
Om je te tooien met een Rwandees amasunzu-kapsel gebruikt men een scherp mes. Met deze umushyo wordt het hoofdhaar geschoren en blijven plukjes haar over die in verschillende richtingen gekamd kunnen worden. De meest gekozen verschijning van amasunzu is de dubbele halve maan. Een van de top van het voorhoofd naar het linkeroor en een van het rechteroor naar het achterhoofd net boven de nek.
Dit kapsel werd gedragen door mannen en jonge meisjes. Jonge meisjes droegen het om aan te geven dat ze huwbaar waren. Tijdens het ritueel kogosha amasunzu, het volwassen worden van het meisje, werd het hoofd kaalgeschoren. Na het huwelijk droegen mannen wel maar vrouwen geen amasunzu meer.

Ububumbyi, eeuwenoud handwerk
Pottenbakken is een Rwandese traditie die meer dan tweeduizend jaar oud is. In de loop der eeuwen zijn de vorm en versieringen van de potten wel veranderd. De abayovu, een bevolkingsgroep in Rwanda en Burundi, waren de beste pottenbakkers en hun oorspronkelijke handwerk bleef lange tijd onveranderd. Tegenwoordig beschikken pottenbakkers over machines en ovens.
Ooit afgevraagd hoe men vroeger potten maakte vóór de introductie van de pottenbakkersschijf en moderne ovens? Tijdens je bezoek aan Rwanda stap je hier terug in de tijd.

Umuganda, samenkomen met een doel
Elke laatste zaterdagochtend van de maand komen Rwandezen samen voor gezamenlijke activiteiten. Ook buitenlandse gasten zijn daarbij van harte welkom. Samen wordt zwerfafval opgeruimd, worden bomen geplant of huizen gebouwd. Deze oude traditie werd in 1998 in ere hersteld en is gebaseerd op het pre-koloniale model van wederzijdse hulp: umuganda. Dit betekent letterlijk “het samenkomen met een gemeenschappelijk doel om een resultaat te bereiken”.
Tijdens umuganda worden straten afgezet en het ligt het dagelijks leven voor even stil. Van iedereen tussen 18 en 65 jaar wordt verwacht om deel te nemen, tenzij de gezondheid dat in de weg staat. Wie niet meedoet riskeert een berisping van de buurtleider.

Imigongo, muurschilderingen met een bijzondere grondstof
Imigongo betekent zo veel als muurschilderingen. Het is een zeer decoratieve Rwandese cultuurvorm. Het bijzondere van deze schilderingen is de reliëfvorm, waarbij oppervlakken afgebakend worden door uitstekende ribbels, dankzij de toepassing van koeienmest.
Het was Kakira, de Prins van Gisaka, die in de 18e eeuw zijn huis met imigongo versierde. Traditioneel werden de imigongo’s op de binnenmuren aangebracht en in de kleuren zwart, wit, rood, parelgrijs en lichtgeel. Tegenwoordig vindt men deze kunstvorm op panelen van verschillende afmetingen en met een gevarieerd scala aan geometrische patronen en kleuren. Deze unieke handwerken worden verkocht op de ambachtelijke markten in het hele land.

Agaseke, manden met traditie
Een agaseke mand is in Rwanda een traditioneel huwelijksgeschenk van de moeder aan haar dochter. Deze doelmatige manden werden vooral gebruikt om levensmiddelen te vervoeren. Ze worden gemaakt van natuurlijke materialen als vezels, veenreukgras, palmblad, stro, bananenblad en organische garens. De manden worden volledig met de hand gesponnen, geweven en versierd met verf in verschillende kleuren. Tegenwoordig komen vrouwen voor de gezelligheid samen om manden te maken. Agaseke manden zijn er in allerlei maten en kleurstellingen. Bij uitstek een cadeau voor de thuisblijvers na afloop van een reis in Rwanda.

Meer over reizen naar en in Rwanda is te vinden op Visit Rwanda.

• Naar overzicht nieuws